17. Uluslararası Kayısı Sempozyumu başladı

17. Uluslararası Kayısı Islahı ve Yetiştiriciliği Sempozyumu 25 ayrı ülkeden akademisyenlerin katılımı ve Malatya Turgut Özal Üniversitesi ve Kayısı Araştırma Enstitüsü'nün ev sahipliğinde Malatya'da başladı.

Sempozyum Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Malatya Valiliği, Malatya Büyükşehir Belediyesi, Malatya Turgut Özal Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsü ve Uluslararası Bahçe Bitkileri Derneği'nin (ISHS) himaye ve katkıları ile başladı. Sempozyuma Türkiye, Çek Cumhuriyeti, Sırbistan, Çin, Macaristan, Azerbaycan, Özbekistan, Tacikistan, Fransa, İtalya, Rusya, Bulgaristan, İsviçre, Yunanistan, Slovakya, Fas, Tunus, Rusya, Ukrayna, Romanya, Güney Kore, Avusturya ve İspanya'dan 25 ülkeden yaklaşık 100 bilim insanı katıldı.

Sempozyumun açılışına Vali Aydın Baruş, Büyükşehir belediye Başkanı Selahattin Gürkan, Malatya Turgut Özal Üniversitesi Rektörü ve Sempozyumun Onursal Başkanı Prof. Dr. Aysun Bay Karabulut, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar (TAGEM) Genel Müdürü Özkan Kayacan, Sempozyum Başkanı Prof. Dr. Sezai Ercişli, Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, TSO Başkan Vekili Celal Abbas Karaduman, kamu kurum ve kuruluş yöneticileri ile temsilcileri katıldı.

Malatya Turgut Özal Üniversitesi Rektörü ve Sempozyumun Onursal Başkanı Prof. Dr. Aysun Bay Karabulut, kendisinin de aynı zamanda kayısı konusunda bilimsel çalışma yürüten ve yürütmekte olduğunu belirtti.

Rektör Prof. Dr. Karabulut, “Dünya kayısı üretiminde Türkiye 1972'den beri birinci sırada yer almaktadır. Türkiye yıllara göre değişmekle birlikte yaklaşık 500-800 bin ton yaş ve 150-200 bin ton kuru kayısı üretim miktarıyla dünya yaş ve kuru kayısı sektöründeki liderliğini elli yıldan beri sürdürmektedir. Türkiye'nin en önemli kayısı üretim merkezi Malatya'dır. Türkiye yaş kayısı üretiminin yaklaşık % 50'si, kuru kayısı üretimin ise yüzde 80-85'lık kısmı Malatya ilinden sağlanmaktadır. Gerek ağaç sayısı ve gerekse yaş ve kuru kayısı üretim miktarı ile Malatya sadece Türkiye'nin değil aslında dünyanın en önemli kayısı üretim merkezidir. Malatya'da üretilen yaş kayısının yaklaşık yüzde 90-95'i kurutularak ihraç edilmektedir. Bu nedenle Dünya kayısı başkenti Malatya'dır. Aynı zamanda kanser hücrelerini önleme konusunda acı kayısı çekirdeği ekstresi ile ilgili çalışmamız tamamlandı. Acı kayısı çekirdeği ekstresi bir ilaç değil, bitkisel bir destektir. Yine, kükürtlü kayısının insan sağlığına zararsız olduğunu, aynı zamanda sağlığa katkı sunduğunu da bilimsel olarak ortaya koyduk. Bugün dünya genelinde kükürtlü kayısı miktarında çok büyük sorun ve sıkıntılar yaşanıyor. Kükürt miktarı AB ülkelerinde 2000 ppm, ABD, Avustralya 3 bin ppm, Kanada 2 bin 500 ppm'dir. Ancak biz bunun 4000 ppm olması durumunda bile sağlığa herhangi olumsuz bir etkisinin olmadığını ortaya koyduk. Bu konuda dünyanın değişik ülkelerinden gelen siz değerli akademisyenlerin önünde iddialı olduğumu bir kez daha dile getiriyorum. Farklı bilimsel çalışmalara da her zaman açığız” şeklinde konuştu.

Malatya Valisi Aydın Baruş ise, “Yüzyıllardır yetiştirdiğimiz bu meyve özellikle son 40 yıla kadar ticaret olarak çok önemli bir değer ifade etmemekteydi. Ancak son 40 yılda Malatya'daki kayısı ağacı sayısı çok ciddi oranda arttı, bu 8-9 kat bugün 7 milyon 800 bin civarında kayısı ağacımız olduğunu ifade ediyoruz. Yaklaşık 88 bin hektarlık bir alanda Malatya tarım topraklarının yaklaşık yüzde 20 ye yakın kayısı ağaçlarıyla kaplı, bu çok önemli bir konudur. Malatya için Kayısı denince Malatya da akan sular durur. Çünkü Kayısı ekonominin önemli parçasıdır, hem yaşam kültürüdür, hem de insanların umududur” dedi.

Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan da, “Akademik olarak uluslararası bir sempozyum düzenlemesi önemlidir. Ancak bu önemi insanımıza ve vatandaşımıza doğru ve düzgün bir şekilde anlatımıyla anlatması daha iyi olur. Hakikaten kaysıya baktığımızda bizim çocukluğumuzdaki esas usuller çerçevesi içerisinde şuanda pazarlaması yapılıyor, paketlemesi yapılıyor, satışı yapılıyor. O zaman burada kendimizi bir sorgulamamız lazım. Katma değer olarak Malatya'mıza sağladığımız katma değer halen önceki katma değer bazında seyrediyorsa burada hepimiz kendimizi sorgulamamız gerekiyor diye düşünüyorum” ifadelerine yer verdi.

Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar (TAGEM) Genel Müdürü Özkan Kayacan ise, “Ülkemiz tarımsal hasılasıyla dünyada ilk 10'da, Avrupa'da ise birinci sırada yer almaktadır. Ülke olarak 81 milyon nüfusumuzu, 40 milyon turisti ve 5-6 milyon mülteciyi beslemekteyiz. Bazı ürünlerde yıllara göre değişen oranlarda ithalat yapmamıza rağmen, 17 milyar dolarlık tarımsal ihracatımızla tarımda net ihracatçı bir ülkeyiz. Ülkemizde kayısı üretimi 2002 yılında 315 bin ton iken 2018 yılında 750 bin tona ulaşarak üretimde yüzde 138'lik bir artış sağlanmıştır. Türkiye kuru kayısı üretiminde ve ihracatında lider durumdadır. Dünya kuru kayısı üretiminde payımız yaklaşık yüzde 63'tür. Son yıllarda taze kayısı ihracatında da ciddi artışlar meydana gelmiş, 2002 yılında 4.6 bin ton iken 2018 yılında 70 bin ton olarak gerçekleşmiş ve 41 milyon dolar döviz girdisi sağlanmıştır. Toplam yaş ve kuru kayısı ihracatımız 2018 yılında 164 bin ton olarak gerçekleşmiş, ülkemize 294 milyon dolar döviz girdisi sağlanmıştır” şeklinde konuştu.

Sempozyum Başkanı Prof. Dr. Sezai Ercişli, 4 yılda bir gerçekleşen sempozyumun Malatya'da yapılıyor olmasının çok önemli olduğunu söyleyerek, sempozyuma 25 ülkeden yaklaşık 100 bilim insanın katılım ve katkı sağladığını ifade etti. Prof. Dr. Sezai Ercişli, “Kayısı, halen pek çok ülke için önemli bir rol oynayan meyvedir” dedi. Prof. Dr. Sezai Ercişli, Sempozyumda Islah, Meyve kalitesi, Muhafaza, Hastalık ve Zararlılar, Moleküler Çalışmalar, Çeşit değerlendirme, İklim değişikliği, Bahçe Kurma ve Kültürel Uygulamalar gibi ana konuların tartışılacağını kaydetti.

Malatya Turgut Özal Üniversitesi Rektörü ve Sempozyumun Onursal Başkanı Prof. Dr. Aysun Bay Karabulut, sempozyuma katkılarından dolayı Prof. Dr. Sezai Erçişli, Prof. Dr. Daniele Bassı, Prof. Dr . David Ruız ve Prof. Dr . Jean Marc Audergon'a üniversitenin teşekkür plaketi verdi. Plaketler protokol tarafından bilim insanlarına takdim edildi.