Elazığ depreminden yola çıktılar inşaat sektöründe kışın beton dökerek dünyada bir ilke imza attılar

Erzurum Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Anabilim dalı Dr. ÖĞR. Üyesi Dilek Okuyucu ve ekibi sadece yazın dökülebilen betonarme yapıları kış aylarında da döktü. Bu alanda yaptıkları çalışmanın dünyada bir ilk olduğunu belirten Okuyucu, “Testler bize şunu gösterdi bizim yöntemlerimizle kışın yapılacak olan betonarme yapılarda kiriş türü elemanlarda kış ve yazın dayanım bakımından bir farklılık yok. Davranış bakımından yani çatlak oluşumları ve aynı yük altındaki çökme değerleri çok az farklılıklar gösterdi. Bunlar çok büyük farklar değil. Bu anlamda yaptığımız deneyler dünyada bir ilk oldu” dedi.

Erzurum Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Anabilim dalı Dr. ÖĞR. Üyesi Dilek Okuyucu ve ekibi başarılı bir projeye imza attı. Elazığ depremi sonrası bu projeyi gerçekleştirme kararı alan ekip sadece yazın dökülebilen betonarme yapıları kışında dökmeyi başararak inşaat sektörüne önemli bir proje kazandırdı. Bu projeyle beraber inşaat sektöründe çalışan vatandaşlar sadece sıcak iklimlerde değil kış soğuğunda da çalışmaya devam edebilecek. Öte yandan kış aylarında olabilecek bir deprem sonrası çadırda kalmak zorunda olan vatandaşlar için hızlıca inşalar yapılabilecek. Projeye başlama nedenlerinin ise Elazığ depremi olduğunu söyleyen Dr ÖĞR. Üyesi Dilek Okuyucu, kışın deprem olduğu zaman insanların çadırlarda kalmak zorunda olduğunu belirtirken yaptıkları deneyler sonucu kışında dökülebilecek olan betonarme ile beraber depremlere anında karşılık verilebileceğini ifade etti.

“Eksi 25 derece betonarme imalatı yaptık”

Kışın eksi 25 derecelerde betonarme imalatı yaptıklarını söyleyen Erzurum Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Anabilim dalı Dr. Öğr. Üyesi Dilek Okuyucu, “Yürüttüğümüz deneysel çalışmalarda tam ölçekli kiriş testlerinden bir tanesini gerçekleştirdik. Bu projenin 45’nci deneyi oldu. Biz bölgede kışın betonarme imalatının önünü açma adına bir çalışma yürütüyoruz. Belli başlı önlemler alarak kurguladığımız yöntemi uygulayarak acaba kışın yapılacak olan betonarme imalat yazın yapılan imalatla aynı olabilir mi, kış sezonunu bir miktar uzatabilir miyiz bu anlamda yola çıktığımız bir çalışma. 26 aydır üzerinde çalıştığımız bir proje kışın eksi 25 derecelerde kiriş imalatları yaptık. Tabi arkasından da yazın yaptığımız örneklerle karşılaştırmamız gerekti. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği ve betonarme yapıların yapım ilkeleri uyarınca tasarlanmış kirişler üzerinde çalışmalarımızı yapıyoruz. Yaz koşullarında yaptığımız bir kiriş, bunu sisteme alarak eğilme etkisi altında ki davranışlarına baktık. Bunu ortasından yüklediğimiz bir basınçla, ne kadar yük taşıyabilir ne zaman çöker diye testini gerçekleştirdik. Kışın yaptığımız aynı betonarme kirişle performansını kıyaslayacağız” diye konuştu.

“Projeye başlama nedenimiz Elazığ depremi oldu”

Projeye başlama nedenlerinin Elazığ depremi olduğunu da kaydeden Okuyucu, “Elazığ depreminde sahada bulunuyorduk. Orada biz kış koşullarında meydana gelen veya gelebilecek bir depremde oluşabilecek hasar sonrasında, insanların hemen toparlanabilmesi ve belli başlı yapıların tekrar fonksiyon kazanabilmesi için kış koşullarında betonarme yapıyla alakalı bir eksiklik olduğunu tecrübe edindik. Kışın beton imalatının yapıldığı ülkeleri araştırdık. Japonya Amerika gibi ülkeler başta bulunuyor. Buralarda düz beton imalatına yönelik çalışmalar bulunuyor. Bizde sadece beton değil içerisinde bulunan çelikle beraber kışın bunu yapabilir miyiz diye kirişler üzerinde çalışmaya başladık. Bu projeye asıl başlama nedenimiz Elazığ Sivrice depremi oldu” açıklamalarında bulundu.

“Yaz kış dökülen betonarme örneklerinde bir farklılık yok”

Yaz kış betonarme imalatı yapmak için kurguladıkları projenin başarılı olduğunu da ifade eden Okuyucu, “Testler bize şunu gösterdi bizim yöntemlerimizle kışın yapılacak olan betonarme yapılarda kiriş türü elemanlarda kış ve yazın dayanım bakımından bir farklılık yok. Davranış bakımından yani çatlak oluşumları ve aynı yük altındaki çökme değerleri çok az farklılıklar gösterdi. Bunlar çok büyük farklar değil. Dolayısıyla veriyi daha analizli izlediğimiz zaman teknik anlamda dokümantasyon çıkarmış olacağız. Devamında döşeme ve kolon testleri yapmak istiyoruz. Bu deneyler sonrasında tamamlanmış olacağız bu alanda yaptığımız deneylerde dünyada bir ilk oldu. Bu kiriş yük bakımından 32 ton kaldırabiliyor. Bu anlamda da deneyimiz kurguladığımız gibi başarılı oldu. Biz beton malzemeyi çelikle beraber güçlendirip yapısal elemanlar oluşturuyoruz. Bulunduğumuz coğrafya karasal iklimin yoğun olduğu bir yer. Gece gündüz sıcaklık farklılıkları olsun, mevsimsel farklılıklar olsun bunların hepsi çok yüksek değerler ve yapıyı basit bir ifadeyle yoran değerler olarak kabul ediyoruz. İkisini bir arada kullanabilmemizin tek ortak noktası termal genleşmedir. Yani betonla çelik hemen hemen aynı seviyede genleştiği için beraber aynı tepkiyi veriyorlar. Bu konuda da kışın bir test yaptık termal sıcaklıkta beton ve çelik nasıl tepki verecek diye. Yaz ve kış dökülen kirişlerin bu anlamda da tepkileri bire bir aynı çıktı” şeklinde konuştu.

“İnşaat sezonunu 4-5 ay daha uzatmak istiyoruz”

Doğu Anadolu da 6-7 ay süren inşaat sezonunu 10 ayın üzerine çıkarmayı hedeflediklerini belirten Okuyucu, “Bizim projemizin ortaya çıkma nedeni Elazığ depremiyle birlikte doğu Anadolu da çok soğuk bir iklimde yaşıyoruz. Yüksek bir rakımda yaşıyoruz. Bunun dezavantajları olduğu gibi avantajları da var. Eksi 15 derecede güneş parlarken kayak yapabiliyoruz. Güneş enerjinin temel kaynağı dolayısıyla biz imalat sonrası betonun güneş enerjisiyle beraber bakımını yapmak üzere bu çalışmayı kurguladık. İmalatın sonrasında kalıpların sera naylonlarıyla kaplanmasıyla özel bir bakım uygulama yoluna gittik. Bu yolunda başarılı olduğunu gördük. Kışın hava eksi 15-20 derece olabilir ama güneş olduğu sürece ve hatta olmadığı sürece bile sera naylonunun betonu koruyan etkisini biz tecrübe ettik. Bölgemizde inşaat sezonu 6-7 ay sürüyor. Bu alanın 250 alt sektörü barındırdığını biliyoruz. Bölgemizde kışın inşaat sektörü kapanınca bu sektörden para kazanan insanlar imalatın devam ettiği bölgelere gidiyorlar. 6 ay gibi sürelerle ailelerinden ayrı kalıyorlar. Bizim amacımız inşaat sezonunu 3-4 ay daha uzatıp işçilerin ailelerinden de uzak kalmasını engellemek amacını da bulunduruyor” dedi.