Kars'ta yaklaşık 200 yıllık tabya gözler önünde yok oluyor
Kars'ta Osmanlı-Rus Savaşı'nda kullanılan ve şehrin en hakim bölgesinde bulunan, Sultan Abdülmecit tarafından 1848-1853 tarihleri arasında yaptırılan Arap Tabya gözler önünde yok oluyor.
Kars’ta Osmanlı-Rus Savaşı’nda kullanılan ve şehrin en hakim bölgesinde bulunan, Sultan Abdülmecit tarafından 1848-1853 tarihleri arasında yaptırılan Arap Tabya gözler önünde yok oluyor.
Atatürk Mahallesi’nde Arap Baba Türbesi önünde bulunan ve kentteki 46 tabyadan en büyüğü olan Arap Tabya, Doğu’dan gelebilecek Rus saldırılarına karşı Karadağ tepesinin üzerinde geniş bir alana kurulmuş. Tabya, defineciler tarafından birçok noktası kazılarak tahrip edilmiş durumda bulunuyor.
“Hayvan barınağı olarak kullanılıyor”
Özellikle Kültür Varlıkları Koruma Kurulu tarafından önlem alınmayan Arap Tabya, bölgeye dışarıdan küçükbaş hayvanlarını getiren çobanlar tarafından ahır olarak kullanılıyor. Demir kapıları, pencereleri, duvarları sökülen tabyada çobanlar hayvanlarını barındırıyor.
Tabyanın her geçen gün biraz daha tahrip edildiğini ifade eden Adem Alp, “Yüzyılları aşkın bir tarihi yapı, Kars’ın savunmasından büyük öneme sahip olan tabyadayız. Hemen kuzey kesiminde ise Borazanlı Tabya var. Tabi ki bu tabyalarımız artık demir aksamları, duvarları tamamen tahrip edilmiş durumda, özellikle define avcıları tarafından içerileri çok kötü tahrip edilmiş. Çok kötü kazılmış, umuyoruz ki Kars Koruma Kurulu bu tabyalarımıza, bu tarihi yapılarımıza sahip çıkar. Bir sonraki yüzyıllara da taşınmasını sağlar. Ama görünen o ki bir yüzyıl değil, bir on yıl dahi ayakta kalacak güçleri kalmamış” dedi.
Tabya 1855’te Osmanlı Rus savaşında Şam’dan gelen Arabistan ordusuna mensup askerler tarafından Ruslara karşı savunulmuş ve savaş sonucu Kars Zaferi kazanıldığı tabyaya da Arap Tabya adı verilmiş. Arap Tabyanın bir an evvel koruma altına alınması gerekiyor.
Koruma altına alınmış
Öte yandan, Atatürk Mahallesi Karadağ mevkiinde bulunan ve Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunun 17.12.1990 tarih ve 596 sayılı kararı ile koruma altına alınan tabya, önlem alınmadığı takdirde kısa sürede tamamen yıkılarak tarihin karanlığında yerini alacak.
Kars’ın en büyük tabyası Arap Tabya
Sultan Abdülmecit döneminde 1848-1853 tarihleri arasında yaptırılan tabya şehirdeki 46 tabyadan en büyük olanıdır. Doğudan gelebilecek Rus saldırılarına karşı Karadağ tepesinin üzerinde geniş bir alana kurulan tabyanın etrafı bastion ‘at nalı’ şeklinde derin savunma mevzileri ile çevrilerek mevzi önleri toprak yığılarak desteklenmiş ve tabya binaları da gizlenmiştir.
Mevzi içerisinde düzgün kesme bazalt taşından tabya giriş kapısı ve sur duvarları oluşturulmuş, buradan içeriye girişte ise dikdörtgen planlı büyük bir askeri kışla yapılmıştır. Karadağ tepesinin batısındaki askeri kışlanın arkasında bulunan ve doğu istikametine uzanan tabya içerisinde toprak altına gizlenmiş birbiri ile bağlantılı ve üzeri tonoz kemerli geniş koridorlardan oluşan depo ve mühimmat yerleri bulunmaktadır.
Tabya 1855 Osmanlı-Rus savaşında Şam’dan gelen Arabistan ordusuna mensup askerler tarafından Ruslara karşı savunulmuş ve bu savaş sonucu Kars Zaferi kazanılmıştır. Bu sebeple tabyaya Arap Tabya adı verilmiştir.
